Một ngày tình cờ phát hiện con trẻ xem phim 18+, người thì đùng đùng lôi con ra hỏi tội, mắng mỏ, người thì cảm thấy hoang mang không biết sao con lại hư vậy?
Liệu con trẻ xem những nội dung không phù hợp đó bị coi là con hư? Cha mẹ nên làm gì là phù hợp nhất trong tình huống này?
Đã bao giờ bạn tự hỏi, mình luôn chủ động dạy dỗ con từng li từng tí về phép tắc, cách ứng xử, phải thế này, nên thế kia nhưng lại lờ đi chuyện giáo dục cho con về giới tính , trò chuyện với con về tình dục? Hay bạn cứ để rồi con lớn con tự tìm hiểu, vậy khi con sai thì ai là người chỉ lối?
1. Cha mẹ ngại “vẽ đường cho hươu chạy”
Mấy hôm nay khi mạng xã hội tranh luận khá nóng về việc nên làm gì khi con trẻ bị cuốn vào những nội dung khiêu dâm, không đúng đắn trên các group, các hội nhóm. Người đồng tình với cách xử lý của phụ huynh, người thì chê bai, phản đối nhưng đại đa số đều bày tỏ sự chia sẻ và cách giải quyết với lỗi mà em nhỏ đã mắc phải để tránh tổn thương.
Tôi tỏ ra rất chậm nắm bắt thông tin, hỏi cô con gái đang học lớp 10 xem có chuyện gì mà ầm ĩ trên mạng xã hội thế con.
Con gái tôi cười, kể sơ qua và thể hiện luôn quan điểm của mình với cách ứng xử được cho là không phù hợp của vị phụ huynh: “Rồi em ấy làm sao có thể tự tin được chứ ạ?”. Nhân thể tôi cũng vớt vát câu dặn dò con đừng xem những thể loại đó nhé, xem mình sẽ bị “đen não” đấy con ạ, mình hãy xem những gì lành mạnh, phù hợp.
Lại nhớ đến câu chuyện cách đây gần chục năm, khi ấy con gái lớn tôi sang tuổi 18, trên đường đưa đón con đi học, tôi thường tranh thủ nói với con về chuyện tình yêu, chuyện giới tính. Ban đầu, tôi cũng ngại lắm nhưng mượn tiếng còi xe, con ngồi phía sau tôi cứ nói như độc thoại mà không cần quan tâm đến phản ứng của con.
Rồi nghĩ lại, ít nhất tôi cũng làm được điều mà mẹ tôi chưa bao giờ hướng dẫn mình. Câu “vẽ đường cho hươu chạy” để hươu chạy đúng khi con đến tuổi tò mò, muốn tìm hiểu nhiều hơn về giới, về những cảm xúc mới mẻ là điều rất cần thiết.
Có lẽ nhiều phụ huynh cũng rụt rè giống tôi khi đề cập đến chuyện giới tính, đến tình dục vì khá ngại ngùng, nên giả sử một ngày phát hiện con mình xem phim ảnh, truyện tranh có nội dung người lớn, cha mẹ hãy bình tĩnh chọn cách ứng xử tốt nhất.
Chia sẻ trên FB cá nhân, cô Phan Hồ Điệp, giảng viên trường Đại học Sư phạm lưu ý cha mẹ về 3 nguyên tắc khi bắt gặp con xem phim “nóng” hoặc truyện 18+.
Thứ nhất, đừng bao giờ khiến con xấu hổ hoặc trừng phạt con vì chuyện đó.
Thứ hai, thảo luận về điều đó ngay khi có thể. Đặt câu hỏi và cho phép con được đặt câu hỏi nếu cần.
Thứ ba, hãy giảng giải cho con biết rằng những gì con xem là tổng hợp của ánh sáng+ máy quay+ hiệu ứng+ chỉnh sửa = Sự miêu tả không thực tế. Nó thiếu đi điều quan trọng nhất: Tình yêu, sự trân trọng lẫn nhau.
Cô Phan Hồ Điệp cũng nhấn mạnh việc cởi mở đến đâu với con về chuyện giới tính là quyền và sự lựa chọn của mỗi bậc cha mẹ. Đừng phán xét cha mẹ quá nhiều vì không phải ai cũng sẵn sàng cho điều đó.
Nhưng cha mẹ cần đặt kiểm soát quyền riêng tư trên thiết bị điện tử của con như một sự bắt buộc…
2. Kiểm soát điện thoại là đúng hay sai?
Khi mà các thiết bị điện tử, điện thoại thông minh và internet trở nên quá phổ biến từ thành thị tới nông thôn thì hình ảnh cha mẹ đưa cho con cái điện thoại từ lúc con bé xíu quá quen thuộc.
Ngón tay của con trẻ từ tuổi lên 1, lên 2 cũng vuốt vuốt, kéo kéo màn hình thành thạo. Cha mẹ bận rộn chỉ muốn con ngồi chơi ngoan để lo cơm nước cuối ngày nên việc con vô tình click vào nội dung không phù hợp là chuyện dễ xảy ra.
Khi dịch COVID-19 diễn ra, việc trẻ sở hữu điện thoại, ipad hay laptop để phục vụ việc học online cũng đã gióng lên những cảnh báo từ phía thầy cô khi không ít con vừa học vừa chơi game, xem phim, chat với bạn bè…
Vì vậy, việc giám sát con sử dụng điện thoại thế nào với trẻ nhỏ là cần thiết, không để trẻ em dùng điện thoại nhiều một cách tùy ý. Với trẻ nhỏ, cha mẹ có thể tham khảo các phần mềm quản lý điện thoại của con. Với trẻ lớn như học sinh THPT, cha mẹ hãy thẳng thắn đề cập vấn đề nghi ngại và cách mình mong muốn với con, việc theo dõi, xem trộm điện thoại có thể tạo những phản ứng mạnh, thậm chí tiêu cực.
Nên chăng, những bậc làm cha mẹ hãy học cách trò chuyện, giáo dục với con trẻ về giới tính ngay từ khi con nhỏ để con có thể nhận được những thông tin đúng và cần thiết về giới tính, về tình dục.
3. Dạy học sinh về văn hóa ứng xử trên mạng
Ở vai trò nhà trường, thầy cô cũng nên tạo những buổi trò chuyện, sinh hoạt chuyên đề về văn hóa ứng xử trên mạng cho học sinh như thầy cô Trường THCS Dịch Vọng Hậu, Cầu Giấy, Hà Nội thực hiện nhằm giúp các em xây dựng chuẩn mực đạo đức về hành vi ứng xử trên mạng xã hội.
Thầy giáo Phan Trung Nghĩa và cô giáo Cao Bích Ngọc chia sẻ: Tại buổi chuyên đề, các thầy cô đã có những chia sẻ thú vị, ý nghĩa, thiết thực. Vấn đề được đặt ra một cách cởi mở, mang tính thời sự, với những câu chuyện, tình huống, nhân vật gần gũi, chính vì vậy các em học sinh đã hào hứng đón nhận, trình bày suy nghĩ, quan điểm cá nhân. Qua đây, thầy cô thêm hiểu các em hơn, giúp các em phân biệt đúng sai, việc nên làm và không nên làm, phân tích được hệ lụy nghiêm trọng của việc sử dụng mạng xã hội sai mục đích. Từ đó, các thầy cô đưa ra những định hướng, lời khuyên cho các em để biết cách ứng xử văn minh và an toàn trên mạng xã hội.
4. Cha mẹ học cách nói chuyện với con về giới tính
Nadine Thornhill , một nhà giáo dục giới tính ở Toronto và là mẹ của một cậu bé, cho biết mặc dù đây là thế mạnh nghề nghiệp của cô nhưng thực sự không dễ dàng bắt đầu cuộc trò chuyện về giới tính với cậu bé: “Đây là những gì tôi làm để kiếm sống và tôi vẫn đang đấu tranh để có những cuộc trò chuyện với con mình.”
Cô lưu ý rằng, mặc dù cảm thấy khó xử và lo lắng là điều bình thường, nhưng điều quan trọng là phải tập trung vào sự trung thực bởi theo cô có nhiều rủi ro hơn nếu không nói với họ đủ hơn là nói với họ quá nhiều,” và hãy nhớ nói thêm với con rằng bạn không có tất cả các câu trả lời.
Ngay trước khi bạn giải quyết bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến giới tính của con bạn, Cory Silverberg, nhà giáo dục giới tính và tác giả của sex Is A Funny Word: A Book About Bodies, Feelings And You , đề nghị bạn nên hỏi một câu hỏi rõ ràng chẳng hạn như “Con đã nghe ở đâu từ đó?” để đưa ra một phản ứng thích hợp.
Các chuyên gia đồng ý rằng tình dục là điều mà trẻ em cần được giáo dục. Họ khuyên bạn nên đưa tình dục vào các cuộc thảo luận hàng ngày, cung cấp nhiều thông tin hơn theo thời gian và giới thiệu các khái niệm nhất định ở các độ tuổi cụ thể.
TS. Vũ Thu Hương: Ngày nay, giáo dục giới tính đã trở thành một đề tài nóng bỏng trong giới trẻ. Giáo dục giới tính là nhiệm vụ mà không ai có thể thay thế cha mẹ. Nhưng, nhiều cha mẹ vẫn ngại ngùng khi đề cập vấn đề này với con. Nói thế nào cho con hiểu mà không ngại, nói sao để không phải là “Vẽ đường cho hươu chạy”
4.1 Cách nói chuyện với trẻ về giới tính từ tuổi lên 2
Silverberg lưu ý: Quá trình nói về tình dục nên bắt đầu trước khi họ nói bằng lời. Điều đó có nghĩa là kết hợp tên riêng của các bộ phận sinh dục vào các hoạt động hàng ngày như thời gian tắm. Cần đồng thời giải thích tên gọi đúng của các bộ phận đó để trẻ có thể gọi tên những từ này khi cần truyền đạt các vấn đề sức khỏe hoặc chấn thương.
Mặc dù, dạy con bạn những thuật ngữ chính xác về mặt giải phẫu cho bộ phận sinh dục của nó nghe có vẻ khó khăn, nhưng các chuyên gia cho rằng hãy bình thường và coi những thuật ngữ đó như bạn đối với từ “cánh tay” hoặc “mắt cá chân”.
Khi con ở độ tuổi này, bạn có thể bắt đầu nói chuyện với con mình về thời điểm và địa điểm thích hợp để khám phá cơ thể chúng. Nếu con bạn có xu hướng sờ vào bộ phận sinh dục của mình – điều này là hoàn toàn bình thường – hãy sử dụng nó như một cơ hội để giải thích.
4.2 Cách nói chuyện với trẻ về giới tính khi chúng từ 2 đến 5 tuổi
Trọng tâm chính của nhóm tuổi này là tìm hiểu về ranh giới và điều gì được và không thích hợp khi nói đến việc chạm vào hoặc bị người khác chạm vào. Đây là điều cơ bản để trẻ nhỏ cũng phải học cách hỏi trước khi chạm vào người khác. Trẻ cần hiểu rằng trẻ có tiếng nói đối với cơ thể của mình và phải giữ chúng an toàn, bạn nên nói với trẻ rằng người khác không bao giờ được yêu cầu hoặc cố gắng chạm vào bộ phận sinh dục của trẻ.
Ở độ tuổi này, con bạn có thể bắt đầu hỏi trẻ sơ sinh được tạo ra như thế nào. Đối với Silverberg, câu trả lời dễ dàng nhất và bao hàm nhất là: “Có rất nhiều cách”. Ví dụ nếu con bạn muốn biết thêm thông tin, bạn có thể thử những câu như “Hai người lớn ghép cơ thể chúng lại với nhau và chia sẻ tinh trùng và trứng để tạo ra một đứa trẻ giống bạn, hoặc đôi khi chúng lấy tinh trùng hoặc trứng từ người khác”.
4.3 Hướng dẫn trẻ sử dụng không gian kỹ thuật số từ 6 đến 8 tuổi
Ở tuổi này, điều quan trọng là phải thảo luận về cách khám phá, cách sử dụng không gian kỹ thuật số, mạng xã hội như Facebook, tik tok, instagram một cách an toàn, ngay cả khi con bạn sẽ sử dụng Internet mà không có sự giám sát trong vài năm nữa.
Thiết lập các quy tắc xung quanh việc nói chuyện với người lạ và chia sẻ ảnh trực tuyến, cũng như phải làm gì nếu con bạn gặp điều gì đó khiến con cảm thấy không thoải mái. Thornhill lưu ý rằng mặc dù bạn không cần phải giải thích trước về nội dung khiêu dâm cho trẻ em, nhưng hãy chuẩn bị tinh thần nếu chúng tình cờ xem được nội dung đó. Hãy bình tĩnh giải thích rằng những loại trang web đó là về những người trưởng thành làm những việc của người lớn.
Đây cũng là thời điểm thích hợp để xem xét lại việc thủ dâm, vì đến tám tuổi hầu hết trẻ em đã bắt đầu khám phá cơ thể mình. Ở độ tuổi này, bạn cũng có thể nói rõ ràng hơn với trẻ về vấn đề lạm dụng tình dục.
Khi thảo luận về tuổi dậy thì , Silverberg khuyên bạn nên chia sẻ với con mình một cuốn sách hay có thể hướng dẫn bạn cả về các khía cạnh kỹ thuật hơn của tuổi dậy thì, chẳng hạn như sự khác biệt giữa testosterone và estrogen, tại sao và cách cơ thể chúng ta trải qua những thay đổi về tóc, bộ phận sinh dục, giọng nói… Trẻ em ở độ tuổi này cũng cần tìm hiểu thêm về phạm vi thể hiện giới tính.
4.4 Trao đổi về an toàn trên internet với trẻ từ 9 đến 12 tuổi
Tuổi này có rất nhiều thay đổi về cảm xúc và xã hội, đặc biệt là các bé gái có thể phải vật lộn với các vấn đề về cơ thể. Thornhill khuyến khích cha mẹ kiểm tra với con cái của họ về cảm giác của chúng và những gì chúng đang băn khoăn. “Ở độ tuổi này, thực sự chỉ cần nhấn mạnh lặp đi lặp lại rằng đó là điều bình thường,” khi nói về cơ thể họ đang thay đổi như thế nào.
Một thứ khác mà bạn muốn bình thường hóa là tình dục an toàn . Vì nhóm tuổi này thường có nhiều tự do hơn trên mạng, nên bạn nên trò chuyện định kỳ về an toàn internet và xây dựng dựa trên các quy tắc và giá trị kỹ thuật số đã được thiết lập của bạn. Ví dụ, hãy nói chuyện thẳng thắn về việc chia sẻ ảnh khỏa thân hoặc ảnh khiêu dâm của bản thân hoặc của người khác có thể là bất hợp pháp như thế nào.
Hãy hỏi con bạn “Con nghĩ tôn trọng trên mạng xã hội có nghĩa là gì?” Và khi những câu chuyện nổi bật về việc gửi tin nhắn khiêu dâm hoặc bắt nạt trực tuyến được đưa vào tin tức, hãy sử dụng chúng làm điểm khởi đầu để hỏi con bạn xem chúng sẽ xử lý những tình huống tương tự như thế nào.
4.5 Làm thế nào để nói chuyện con ở tuổi thanh thiếu niên về tình dục?
Trò chuyện với con bạn về giới tính và tình dục sớm thực sự mang lại lợi ích khi chúng đến tuổi thanh thiếu niên. Nếu bạn là người cởi mở để thảo luận về những chủ đề đó, con bạn có thể sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi nói chuyện với bạn và đặt câu hỏi cho bạn.
Nhưng nếu bạn đã im lặng về chủ đề tình dục, Thornhill khuyên bạn nên ngồi xuống với con bạn và nói rõ rằng bạn đang thay đổi cách của mình để giúp trẻ em yên tâm.
Thường xuyên thảo luận về sự đồng ý trong các mối quan hệ tình dục cũng rất quan trọng. Các cuộc trò chuyện thường xuyên xung quanh các mối quan hệ lành mạnh là rất quan trọng. Nếu con bạn miễn cưỡng nói về bản thân, Silverberg khuyên bạn nên nói về bạn bè ở trường. Bạn cũng có thể muốn chia sẻ những câu chuyện về mối quan hệ trong quá khứ của mình.
Silverberg nói: “Giúp trẻ em hiểu rằng chúng có bản lĩnh, tiếng nói bên trong và chúng có thể và nên lắng nghe nó, là một phần quan trọng của giáo dục giới tính. Và bằng cách thảo luận về các chủ đề phù hợp ở đúng lứa tuổi, bạn đang thiết lập con mình để làm điều đó”.