Giã từ tuổi thiếu nhi để bước vào tuổi vị thành niên, đó là lúc cơ thể bắt đầu có những xung năng sinh lý do ảnh hưởng của các hormon sinh dục (tín hiệu từ bên trong) và những tác động từ bên ngoài như phim ảnh, âm nhạc, sách báo, giáo dục gia đình (tín hiệu từ bên ngoài).
Hai tín hiệu đó đã tạo nên bản năng tính dục cho cơ thể một đứa trẻ đang tuổi lớn. Vì vậy, các em trai, em gái tuổi vị thành niên đều có thể có những biểu hiện của sự “bừng tỉnh” giới tính rất đặc trưng.
Bước vào tuổi dậy thì, dưới ảnh hưởng của các hormon nội tiết, cơ thể phát triển mạnh và xuất hiện nhu cầu sinh lý. Đây là điều hoàn toàn bình thường của quá trình phát triển. Tuy nhiên, nhu cầu sinh lý khác nhau ở mỗi người và có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: di truyền, thể trạng, môi trường sống, văn hóa xã hội…
Trong số những thay đổi về cảm xúc đó là sự gia tăng ham muốn tình dục ở tuổi dậy thì. Tìm hiểu về tình dục là một phần quan trọng của quá trình phát triển con người.
Theo các chuyên gia tình dục, các thanh thiếu niên cảm thấy thoải mái nói chuyện cởi mở với bố mẹ hoặc người lớn khác về quan hệ tình dục có thể ít có khả năng có thai ngoài ý muốn hoặc mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Các bé gái trải qua rất nhiều thay đổi về thể chất và cảm xúc ở tuổi dậy thì. Mặc dù những thay đổi này diễn ra vào những thời điểm khác nhau và ở mức độ khác nhau, tuổi dậy thì ở nữ thường xảy ra trong độ tuổi từ 10 và 14.
Các em có thể trải nghiệm sự kích thích và thử nghiệm tình dục bằng thủ dâm như một cách để xử lý những cảm xúc mới. Bình thường, số lần quan hệ tình dục (thủ dâm cũng là một quan hệ tình dục mà không cần đối tác) tùy thuộc vào độ tuổi, sức khỏe và khí lực của mỗi người. Với sự phát dục của cơ thể thì các em có nhu cầu tình dục rất mạnh.
Tuy nhiên, do em còn nhỏ, đang ở độ tuổi đi học nên không thể thỏa mãn nhu cầu tình dục bằng việc giao hợp với người khác giới. Việc sinh hoạt tình dục ở lứa tuổi này với người khác cũng không được pháp luật cho phép. Vì vậy, hành vi thủ dâm là một hiện tượng bình thường ở lứa tuổi này.
Nhiều phụ huynh lo ngại khi phát hiện con em mình có hành vi tự kích dục. Hành vi này thật ra đã có từ rất sớm, khi các bé tự đụng chạm vùng kín của mình một cách vô tư. Đến tuổi vị thành niên, hành vi này có tác dụng tạo lối thoát cho những xung năng tình dục, đem lại cảm giác đỉnh điểm khi tự làm xuất tinh (với nam giới).
Cảm giác thỏa mãn ấy đã tạm đóng lại mọi cơ chế kích thích tình dục, làm dịu và đưa cơ thể trở lại trạng thái yên tĩnh, cân bằng. Tuy vậy, trong một số trường hợp, việc tự kích dục bị coi là có hại hoặc bị chê trách.
Đó là khi quá lạm dụng nó, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất và tinh thần, làm sao nhãng công việc học tập hoặc rơi vào trạng thái dằn vặt sau đó. Tự kích dục chỉ là bình thường và vô hại khi nó được thực hiện để giảm bớt những thôi thúc sinh lý của tuổi dậy thì chứ không phải là phương tiện để tìm kiếm khoái cảm một cách thường xuyên.
Cha mẹ không nên quá lo lắng hoặc phẫn nộ khi phát hiện hành vi này ở con cái (cả con trai và con gái). Thái độ đúng đắn là giải thích cho con hiểu, biết tránh những mặt có hại của thủ dâm. Với con gái, cần nhấn mạnh đến việc giữ vệ sinh cơ quan sinh dục. Khi thủ dâm với cường độ và tần suất dày đặc sẽ khiến “cô bé” dễ bị tổn thương hơn.
Thủ dâm rất dễ tạo thành thói quen và nếu em thực hiện nó một cách thái quá thì dễ thành tật (nghiện) thủ dâm và sẽ có tác động không tốt tới cơ thể. Thủ dâm liên tục sẽ làm cho em thường xuyên nghĩ về nó, làm nhiễu loạn hệ thống thần kinh do não luôn bị kích thích, do đó có thể làm giảm trí nhớ, khó tập trung…
Những biểu hiện ham muốn thể xác xuất hiện ở tuổi vị thành niên là bình thường, nhưng các em cần được giáo dục để hiểu rằng, cần biết sử dụng ý thức và hiểu biết để làm chủ bản thân. Để giảm bớt cảm giác “bức xúc” về nhu cầu sinh lý, các em nên tránh tiếp xúc với các yếu tố kích thích như phim, truyện, tranh, ảnh, sách, báo khiêu dâm…
Đồng thời, các em nên tích cực tham gia các hoạt động thể thao, đặc biệt các hoạt động thể thao nhóm (bóng đá, bóng rổ, cầu lông…). Nếu còn thời gian, nên tích cực tham gia các hoạt động xã hội… Việc sắp xếp thời gian hợp lý vào việc học tập và các hoạt động sẽ giúp em thoát khỏi “ám ảnh” về nhu cầu sinh lý.